با توجه به گسترش روزافزون صنایع نفت، گاز و پتروشیمی و اهمیت و نقش ویژه کاتالیستها در این صنایع، وجود برنامه مدونی برای تأمین کاتالیستهای مورد استفاده در صنعت نفت و گاز الزامی است. متأسفانه باوجود سرمایهگذاریهای انجامشده در سالهای اخیر در کشور در حوزه صنایع شیمیایی خصوصاً کاتالیستها، هنوز بخش عمدهای کاتالیستهای مورد استفاده در کشور از طریق واردات تأمین میگردند. علیرغم تدوین سند توسعه و تولید کاتالیستهای مورد نیاز صنعت نفت در سال 1390 توسط وزارت نفت، تولید کاتالیست در کشور نتوانسته است پاسخگوی نیاز کشور به خصوص در دوران تحریم باشد.
ارزیابی کاتالیستها و کسب دانش فنی و تدوین فناوری ساخت کاتالیستهای پرمصرف در مقیاس صنعتی اهمیت و ضرورت خاصی دارد. با سرمایهگذاری در زمینه ساخت کاتالیست علاوه بر صرفهجویی ارزی، کاهش وابستگی به کشورهای خارجی و توسعه صنعتی کشور، میتوان تولید کاتالیست را به عنوان یک صنعت در کنار صنایع دیگر بررسی کرد، ضمن اینکه با صادرات این محصول، میتوان کاتالیست مورد نیاز کشورهای منطقه بهویژه کشورهای همسایه را نیز تأمین نمود.
در این طرح مهمترین کاتالیستهای مورد استفاده در بخش پالایشگاهی و پتروشیمیایی و میزان مصرف و هزینههای مربوطه مورد بررسی قرارگرفتهاند. سپس وضعیت تأمین کاتالیستهای پتروپالایشگاهی مختلف در کشور و وجود دانش توسعه آنها در شرکتهای داخلی مورد بررسی قرارگرفتهاند.
تمرکز اصلی این گزارش بر اتیلنگلایکولها معطوف شده است؛ چرا که این دسته از محصولات پتروشیمیایی ارزشافزوده بالاتری به نسبت دیگر محصولات در زنجیره ارزش اتیلناکساید دارا میباشند. از میان اتیلنگلایکولها، مونواتیلنگلایکول (MEG) به دلیل حجم بالای تولید در ایران و سهم بیشتر در بازار جهانی نسبت به سایر گلایکولها از اولویت بالاتری برخوردار است. ظرفیت و پتانسیل پتروشیمیهای داخلی تولیدکننده این ماده و میزان مصارف و تولیدات آنها و گزارش سهم بازار IHS Markit، شاهدی بر این مدعاست.
اصلیترین کاتالیست مورد نیاز در زنجیره فرآیندی تولید اتیلنگلایکولها، درواقع در فرآیند تولید اتیلناکساید از اتیلن و اکسیژن کاتالیست مصرف میشود. تأمین این کاتالیست به دلیل تحریمهای اقتصادی و نفتی، نوسانات نرخ و ارز عدم بومیسازی با تهدیدات جدی مواجه شده است. بر این اساس توسعه و ساخت این کاتالیست از اولویت بالایی در کشور برخوردار است.