صنایع مختلف از جمله فناوریهای میکروسیستمی برای انجام فرآیندهای ساخت نیازمند فضایی به نام اتاق تمیز هستند. اتاق تمیز یک فضای محافظتشده در مقابل انواع آلودگیها است که فرآیندهای حساس به آلودگی در آن انجام میگیرد. این فضا از نظر تعداد و سایز ذرات گردوغبار معلق در هوا و شرایط محیطی مانند رطوبت، سرما، گرما و حتی فشار بهشدت تحت کنترل است و بنابراین مقدار بسیار کمی از آلودگیها و همچنین بخارات شیمیایی در آن حضور دارد. اتاقهای تمیز بهصورت عملی در صنایعی کاربرد دارد که حضور ذرات کوچک میتواند فرایند تولید را تحت تأثیر خود قرار دهد چراکه با کوچکتر شدن ذرات، حساسیت فرآیندهای ساخت به آلودگی افزایش مییابد؛ بنابراین مهمترین کاربرد آن در صنایع تولید قطعات در ابعاد میکرو و نانومتری، تولید داروهای مختلف، فناوریهای اپتیک و لیزر، هوافضا، بیوتکنولوژی، فناوریهای پزشکی، صنایع غذایی و غیره است. میتوان گفت که یکی از مهمترین دلایل شکست پروژههای تحقیقاتی در کشور و عملی نشدن فرآیندهای ساخت آزمایشگاهی در مقیاس میکرو و نانو، عدم وجود اتاق تمیزهای با کلاس بالا است. اما بایستی توجه داشت که ساخت اتاق تمیز بهتنهایی کافی نیست بلکه باید شرایط آن بهطور مداوم تحت کنترل باشد؛ بنابراین یکی از چالشهای اساسی اتاق تمیز هزینهی بالای نگهداری از آن و کنترل شرایط است. اتاق تمیز باوجود هزینههای زیاد میتواند زمینهی افزایش بازدهی ساخت و کیفیت قطعات را در مقیاس میکرو و نانو ایجاد میکند و همچنین امکان ساخت قطعات و سیستمهای فوق پیشرفته را در مقیاسهای بسیار کوچک امکانپذیر کند.
در این گزارش ابتدا به معرفی انواع اتاقهای تمیز و المانهای مختلف آن پرداخته شده و سپس چالش اتاق تمیز کلاس 10 بهصورت مفصلتر و با پاسخ دادن به سه سؤال زیر بررسی شده است:
- حل شدن این چالش منجر به حل شدن چه چالشهایی خواهد شد؟
- آیا تجربهی ساخت مدارات مجتمع در کشور وجود دارد؟
- چرا تاکنون این چالش در کشور برطرف نشده است؟