مطالعه چگونگی توسعه و پیشبرد صنعت میکروالکترونیک در هند

صنعت نیمه‌هادی یکی از فناوری‌های استراتژیک محسوب می‌شود که مستقیماً با امنیت ملی درهم‌آمیخته است. کشورهای مختلف در سال‌های اخیر اهمیت این موضوع را درک کرده‌اند و به دنبال توسعه‌ی صنعت نیمه‌هادی و رسیدن به خودکفایی در زمینه­‌ی تولید تراشه‌های نیمه‌هادی هستند. یکی از این کشورها هند است که شباهت‌های زیادی در زمینه سطح تجهیزات و فناوری‌های حوزه نیمه‌هادی با ایران دارد؛ بنابراین انگیزه‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها، موفقیت‌ها و شکست‌های اخیر این کشور می‌تواند در جهت توسعه صنعت نیمه‌هادی درس‌های ارزشمندی را برای کشور به همراه داشته باشد.

در این سند به بررسی نقش بازیگران خارجی و داخلی عرصه‌ی نیمه‌هادی در هند پرداخته شده است. بازیگران داخلی شامل دولت، سازمان‌های دفاعی و فضایی می‌شوند. دولت هند در عرصه‌ی راه‌اندازی کارخانه تولید قطعات نیمه‌هادی باوجود تلاش‌هایی که از سال 2006 داشته تاکنون ناموفق عمل کرده است. HSMC در سال 2014 مسئول راه‌اندازی یک مجتمع تولیدات الکترونیکی برای ساخت ویفر نیمه‌هادی در گجرات هند با سرمایه‌ی بیش از 4 میلیارد دلار شد و پیش‌بینی می‌شد که بیش از 25000 شغل را ایجاد کند. بااین‌وجود در سال 2018 به دلیل عدم برآورده کردن توقعات دولت، طرح آن ملغی شد. در سال 2016 نیز واحد دیگری توسط Jaiprakash Associates با همکاری شرکت آمریکایی IBM و شرکت اسرائیلی Tower Jazz برای راه‌اندازی یک کارخانه نیمه‌هادی شروع به کار کرد که درنهایت با بدهی 34 میلیارد روپیه­ای (حدود 500 میلیون دلار) به کار خود پایان داد. مهم‌ترین علت ذکرشده برای شکست این دو طرح نبود بازار قطعات نیمه‌هادی و عدم وجود مشتری قدرتمند عنوان شده است. بنابراین سیاست‌های اخیر این دولت نشان می‌دهد که نگاه کوتاه‌مدت و تجاری به صنعت نیمه‌هادی توسط دولت هند کم‌رنگ شده و تمرکز فعلی روی توسعه زیرساخت‌ها و اجرا کردن سیاست‌های تشویقی و طرح‌های حمایتی است؛ از طرفی دولت هند می‌کوشد تا با حمایت از تولید محصولات الکترونیک مونتاژی ازجمله گوشی‌های تلفن همراه، تلویزیون و غیره و ایجاد برندهای بین‌المللی، یک بازار بزرگ را برای قطعات الکترونیکی در کشورش ایجاد کند.

اما آن چیز که موجب توجه به توسعه فناوری­‌های نیمه‌هادی در هند شده، درک این موضوع از سمت سازمان‌های دفاعی هند بوده است که صنعت نیمه‌هادی به‌طور مستقیم با امنیت ملی سروکار دارند. این موضوع موجب ایجاد انگیزه برای سازمان‌های دفاعی و فضایی هند جهت ورود به عرصه‌ی نیمه‌هادی شده است. بدین منظور انجمن SITAR با هدف طراحی و توسعه سیستم‌های استراتژیک و امنیتی موردنیاز برای DRDO راه‌اندازی شده است که شامل دو واحد تولیدی به نام مرکز تحقیقات نیمه کاربردی فناوری نیمه‌هادی (STARC) در بنگلور و مرکز فناوری توانمندسازی گالیم­آرسناید (GAETEC) در حیدرآباد است و موفق شده است تکنولوژی 500 نانومتر را برای قطعات مبتنی بر گالیم­آرسناید توسعه دهد. همچنین آزمایشگاه نیمه‌هادی هند نیز یک نهاد خودمختار تحت وزارت فضا در هند است که برای پاسخگویی به نیازهای استراتژیک کشور در زمینه تحقیق و توسعه فناوری نیمه‌هادی‌ها تأسیس شده و توانسته است پروسه‌ی ساخت CMOS با تکنولوژی 180 نانومتر را برای ساخت محصولاتی در حوزه‌های دیجیتال، سیگنال مختلط و آنالوگ توسعه دهد.

از طرف دیگر در سال‌های اخیر بازیگران خارجی نیز با اتخاذ سیاست‌های دولتی در حال ورود به صنعت نیمه‌هادی هند هستند به‌طوری‌که شرکت‌هایی از آمریکا، تایوان و سنگاپور در حال سرمایه‌گذاری‌های مشارکتی برای راه‌­اندازی شرکت‌هایی در زمینه نیمه‌هادی می­‌باشند. همچنین با توجه به قدرت هند در زمینه طراحی سیستم بر روی تراشه، برخی از شرکت‌های نظیر آریسنت، مدی­تک، ای­ام­دی و آرم شرکت‌هایی را در حوزه‌ی طراحی در هند تأسیس کرده‌اند.

در انتهای این سند نقش دولت هند، سازمان­‌های دفاعی و فضایی و هچنین بازیگران خارجی تحلیل می‌شود و بر اساس تجربیات صنعت نیمه‌­هادی در هند، راهبردهایی برای توسعه‌ی صنعت نیمه‌هادی در ایران به صورت زیر پیشنهاد شده است.

جدول راهبردهای پیشنهادی برای کشور بر اساس تجربیات صنعت نیمه­‌هادی در هند